Turboşarj Nedir?
İçten yanmalı motorlarda temel prensip yanma odasına püskürtülen yakıtın bir miktar hava ile karışıp yanmasıdır. Motorda ortaya çıkan güç direk olarak bu yanma esnasında gerçekleşen patlamanın basıncına bağlıdır. Daha iyi ve düzenli yanma sağlayabilmenin en pratik yolu yanma odasına daha fazla hava göndermekten geçer. Yanma odasına daha fazla hava girince, hem yanmanın verimi artacak, hem de aynı yanma odasına daha fazla yakıt püskürtmenin yolu açılacaktır.
Turbo ünitesinin amacı her bir çevrimde, yani pistonun alt ölü noktadan üst ölü noktaya çıkışında, yanma odasına daha fazla hava aktarmak, bu sayede yanma odasına daha fazla yakıt verilmesine imkân tanımak ve yanma sonucu ortaya çıkacak gücü ve torku yükseltmektir.
Turbo ünitesi temel olarak motora emilen havayı sıkıştırır, bu sayede de aynı hacimdeki silindir içerisine daha çok hava göndermiş olur. Sonuç olarak aynı motor hacminde daha fazla yakıt daha fazla hava ile birleşmiş olur ve motordan daha fazla güç ve tork elde edilir.
Turboşarj Nasıl Çalışır?
Basit anlatımda turboşarj motordan çıkan egzoz gazlarını kullanarak, motora emilen temiz havayı sıkıştırmaya yarayan bir pompa sistemidir. Turboşarjın çalışma prensibi şu şekildedir:
1. Motordaki patlama sonucu oluşan basınçlı gazlar, egzoz supaplarının açılması ile birlikte büyük bir hızla egzoz manifoldundan geçerler. Turbo ünitesi egzozdan geçen bu gazların enerjisini kullanmak üzere tasarlanmıştır. Turbo ünitesinin egzoz kısmı iki parçadan oluşmaktadır; Egzoz pervanesi (türbin) ve Egzoz salyangozu.
Turbo ünitesi genellikle egzoz manifoldunun çıkışına yerleştirilir. Egzoz gazları manifoldtan çıkarken turbonun egzoz salyangozunu doldurur ve “türbin” adı verdiğimiz egzoz pervanesini döndürür. Görevini tamamlayan egzoz gazları egzoz salyangozundan dışarı atılır.
2. Turbonun orta kısmı üzerinde birbirine bir mil vasıtası ile bağlanmış iki tane pervane bulunur. Yanma sonucunda oluşan gazlar motoru terk ederken egzoz pervanesini (türbin) döndürünce, dönen pervaneye bağlı olan mil dönmeye başlar ve bu sayede emme pervanesi olarak adlandırdığımız kompresör pervanesi de dönmeye başlar.
3. Turbonun emme kısmı iki parçadan oluşmaktadır; Emme pervanesi (kompresör) ve Emme salyangozu.
Emme pervanesi mil vasıtası ile dönmeye başladığında hava filtresinden geçip motora gitmekte olan temiz havayı sıkıştırmaya başlar. Sıkışan hava ise hacim olarak küçülür. Sonuç olarak motorun içerisine hacmen aynı fakat yoğunluk ve ağırlık olarak çok daha fazla miktarda hava gönderilir.
4. Yanma odasına gönderilen daha fazla hava, içeride daha fazla miktarda yakıt ile buluşur ve yanar. Oluşan daha kuvvetli patlama ve daha iyi yanma sonucunda da motorun güç ve torkunda artış gerçekleşir.
Turboşarjın Faydaları
Turbonun araca sağladığı faydalar şu şekilde özetlenebilir:
1. Motorun gücünü arttır:
Turbo kullanılan motorlarda, aynı hacimdeki doğal emişli motorlara göre daha fazla miktarda hava yanma odasına gönderilir. Bu sayede aynı hacme daha fazla yakıt püskürtülerek, daha kuvvetli bir yanma elde edilir ve motorun gücü artar.
2. Motorun verimini arttır:
Turbo kullanılan motorlarda daha küçük hacimlerden daha büyük güçler elde edildiği için, araç üzerine konulan motorun boyutları ve ağırlığı da daha az olur. Bu sayede aracın toplam ağırlığı azalır ve kilometre başına sarf edilen yakıt miktarı düşer.
3. Çevrecidir:
1980 sonrası egzoz emisyon değerlerinin ön plana çıkması ile birlikte motor üreticileri daha iyi yanma gerçekleştiren motorlara yönelmiştir. Bu noktada gerek motorun gücünün yükseltilmesi, gerekse yanma odasında yakıtın yanabileceği optimum havanın bulunabilmesi için turbo ünitesi motorun vazgeçilmez bir parçası olmuştur. Bu sayede doğaya çok daha az zehirli gaz (NOx, CO, CO2 vb) salan motorların imal edilmesi mümkün hale gelmiştir.
Turboşarjın Arızaları Nelerdir?
Turbo arızaları 4 ana başlık altında incelenebilir:
1. Yabancı madde:
Emilen havada, ya da yanma sonucu oluşan gazların içerisinde bulunabilecek partiküller ve yabancı cisimler turbo ünitesinin pervanelerine ciddi olarak zarar verirler. Bu cisimler hava emiş sisteminden kopan parçalar veya filtre edilmeden geçen havanın içindeki tozlar olabileceği gibi kalitesiz yakıtın yanması sonucu ortaya çıkan kül ve aşındırıcı toz zerrecikleri de olabilir.
Özellikle yeni nesil turbolar, pervanelerinin yabancı madde sonucu aşınması ile birlikte aşırı sesli çalışmaya başlamaktadır.
2. Yağlama sorunları:
Turbo ünitesi motora göre çok daha yüksek devirlerde çalışır, dolayısı ile yağlama sisteminde olabilecek problemlere karşı çok daha hassastır. Motorun yağ basıncının kısa bir süre için düşmesi, motorda yağlamanın kesilmesi veya motorun kirli yağ ile çalışması, motorda kalıcı hasarlara neden olmaz iken, turbo ünitesini çok kısa bir süre içerisinde kullanılmaz hale getirebilir.
Özellikle yeni nesil turbolar, turbonun yağsız kalması durumunda burçları ile temas ederek aşırı sesli çalışmaya başlamaktadır.
3. Soğutma sorunları:
Turbo ünitesi düzenli olarak sıcak egzoz gazları (600-700 derece) ile temas etmekte ve aşırı ısınmaktadır. Turboyu soğutmaya yarayan sistemlerde olabilecek hatalar veya egzoz gazlarının istenilenden daha yüksek ısılara çıkması turbo ünitesinin hasar görmesine neden olmaktadır.
İçten yanmalı motorlarda temel prensip yanma odasına püskürtülen yakıtın bir miktar hava ile karışıp yanmasıdır. Motorda ortaya çıkan güç direk olarak bu yanma esnasında gerçekleşen patlamanın basıncına bağlıdır. Daha iyi ve düzenli yanma sağlayabilmenin en pratik yolu yanma odasına daha fazla hava göndermekten geçer. Yanma odasına daha fazla hava girince, hem yanmanın verimi artacak, hem de aynı yanma odasına daha fazla yakıt püskürtmenin yolu açılacaktır.
Turbo ünitesinin amacı her bir çevrimde, yani pistonun alt ölü noktadan üst ölü noktaya çıkışında, yanma odasına daha fazla hava aktarmak, bu sayede yanma odasına daha fazla yakıt verilmesine imkân tanımak ve yanma sonucu ortaya çıkacak gücü ve torku yükseltmektir.
Turbo ünitesi temel olarak motora emilen havayı sıkıştırır, bu sayede de aynı hacimdeki silindir içerisine daha çok hava göndermiş olur. Sonuç olarak aynı motor hacminde daha fazla yakıt daha fazla hava ile birleşmiş olur ve motordan daha fazla güç ve tork elde edilir.
Turboşarj Nasıl Çalışır?
Basit anlatımda turboşarj motordan çıkan egzoz gazlarını kullanarak, motora emilen temiz havayı sıkıştırmaya yarayan bir pompa sistemidir. Turboşarjın çalışma prensibi şu şekildedir:
1. Motordaki patlama sonucu oluşan basınçlı gazlar, egzoz supaplarının açılması ile birlikte büyük bir hızla egzoz manifoldundan geçerler. Turbo ünitesi egzozdan geçen bu gazların enerjisini kullanmak üzere tasarlanmıştır. Turbo ünitesinin egzoz kısmı iki parçadan oluşmaktadır; Egzoz pervanesi (türbin) ve Egzoz salyangozu.
Turbo ünitesi genellikle egzoz manifoldunun çıkışına yerleştirilir. Egzoz gazları manifoldtan çıkarken turbonun egzoz salyangozunu doldurur ve “türbin” adı verdiğimiz egzoz pervanesini döndürür. Görevini tamamlayan egzoz gazları egzoz salyangozundan dışarı atılır.
2. Turbonun orta kısmı üzerinde birbirine bir mil vasıtası ile bağlanmış iki tane pervane bulunur. Yanma sonucunda oluşan gazlar motoru terk ederken egzoz pervanesini (türbin) döndürünce, dönen pervaneye bağlı olan mil dönmeye başlar ve bu sayede emme pervanesi olarak adlandırdığımız kompresör pervanesi de dönmeye başlar.
3. Turbonun emme kısmı iki parçadan oluşmaktadır; Emme pervanesi (kompresör) ve Emme salyangozu.
Emme pervanesi mil vasıtası ile dönmeye başladığında hava filtresinden geçip motora gitmekte olan temiz havayı sıkıştırmaya başlar. Sıkışan hava ise hacim olarak küçülür. Sonuç olarak motorun içerisine hacmen aynı fakat yoğunluk ve ağırlık olarak çok daha fazla miktarda hava gönderilir.
4. Yanma odasına gönderilen daha fazla hava, içeride daha fazla miktarda yakıt ile buluşur ve yanar. Oluşan daha kuvvetli patlama ve daha iyi yanma sonucunda da motorun güç ve torkunda artış gerçekleşir.
Turboşarjın Faydaları
Turbonun araca sağladığı faydalar şu şekilde özetlenebilir:
1. Motorun gücünü arttır:
Turbo kullanılan motorlarda, aynı hacimdeki doğal emişli motorlara göre daha fazla miktarda hava yanma odasına gönderilir. Bu sayede aynı hacme daha fazla yakıt püskürtülerek, daha kuvvetli bir yanma elde edilir ve motorun gücü artar.
2. Motorun verimini arttır:
Turbo kullanılan motorlarda daha küçük hacimlerden daha büyük güçler elde edildiği için, araç üzerine konulan motorun boyutları ve ağırlığı da daha az olur. Bu sayede aracın toplam ağırlığı azalır ve kilometre başına sarf edilen yakıt miktarı düşer.
3. Çevrecidir:
1980 sonrası egzoz emisyon değerlerinin ön plana çıkması ile birlikte motor üreticileri daha iyi yanma gerçekleştiren motorlara yönelmiştir. Bu noktada gerek motorun gücünün yükseltilmesi, gerekse yanma odasında yakıtın yanabileceği optimum havanın bulunabilmesi için turbo ünitesi motorun vazgeçilmez bir parçası olmuştur. Bu sayede doğaya çok daha az zehirli gaz (NOx, CO, CO2 vb) salan motorların imal edilmesi mümkün hale gelmiştir.
Turboşarjın Arızaları Nelerdir?
Turbo arızaları 4 ana başlık altında incelenebilir:
1. Yabancı madde:
Emilen havada, ya da yanma sonucu oluşan gazların içerisinde bulunabilecek partiküller ve yabancı cisimler turbo ünitesinin pervanelerine ciddi olarak zarar verirler. Bu cisimler hava emiş sisteminden kopan parçalar veya filtre edilmeden geçen havanın içindeki tozlar olabileceği gibi kalitesiz yakıtın yanması sonucu ortaya çıkan kül ve aşındırıcı toz zerrecikleri de olabilir.
Özellikle yeni nesil turbolar, pervanelerinin yabancı madde sonucu aşınması ile birlikte aşırı sesli çalışmaya başlamaktadır.
2. Yağlama sorunları:
Turbo ünitesi motora göre çok daha yüksek devirlerde çalışır, dolayısı ile yağlama sisteminde olabilecek problemlere karşı çok daha hassastır. Motorun yağ basıncının kısa bir süre için düşmesi, motorda yağlamanın kesilmesi veya motorun kirli yağ ile çalışması, motorda kalıcı hasarlara neden olmaz iken, turbo ünitesini çok kısa bir süre içerisinde kullanılmaz hale getirebilir.
Özellikle yeni nesil turbolar, turbonun yağsız kalması durumunda burçları ile temas ederek aşırı sesli çalışmaya başlamaktadır.
3. Soğutma sorunları:
Turbo ünitesi düzenli olarak sıcak egzoz gazları (600-700 derece) ile temas etmekte ve aşırı ısınmaktadır. Turboyu soğutmaya yarayan sistemlerde olabilecek hatalar veya egzoz gazlarının istenilenden daha yüksek ısılara çıkması turbo ünitesinin hasar görmesine neden olmaktadır.
4. Kullanıcı hataları:
Turbo üniteleri birçok kereler kullanıcı hatalarından dolayı arızalanmaktadır:
. Aracın kontağı çevrildiği gibi gaza basılması
. Hava filtresinin geç değiştirilmesi
. Motor yağının geç değiştirilmesi
. Uygun olmayan motor yağı kullanılması
. Kalitesiz yakıt kullanılması
. Motorun aniden stop ettirilmesi
Turbo Montajı
1. Araç ve motor üretici firmalar dönemsel olarak motorlarında ve turbo tedarikçilerinde değişiklik yapmaktadır. Bundan dolayı turboşarj ünitesini araca monte etmeden önce doğru üniteyi monte ettiğinizi birebir kontrol ediniz.
2. Motorun emme ve egzoz manifold boruları ile yağ giriş ve çıkış boruları mutlaka kontrol edilmeli ve temizlenmelidir. Buralarda bulunabilecek yabancı bir cisim, ilk çalışma ile birlikte turbo ünitesine hasar verecektir.
3. Aracın hava filtresi yenisi ile değiştirilmelidir.
4. Contaların temas yüzeylerini tam karşıladığı kontrol edilmelidir. Yüzeylere sıvı conta kesinlikle sürülmemelidir.
5. Aracın yağ filtresi ve yağı mutlaka değiştirilmelidir. Motorda kullanılan yağ mutlaka araç üreticisinin istediği standartları karşılamalıdır. Motor çalıştırıldıktan sonra aracın yağ basıncı mutlaka fabrika üretim değerlerinin içerisinde olmalıdır.
6. Aracın egzoz manifoldu mutlaka kontrol edilmeli, çatlak olması durumunda değiştirilmelidir. Aynı şekilde turbonun montajı için kullanılan cıvatalarda uzamış veya yıpranmış olanları da değiştirilmelidir.
7. Turbo ünitesi motora monte edilmeden mutlaka bir miktar yağ konularak yağlanmalı ve mil yağ konulmuş durumda iken birkaç tur çevrilerek, yatakların iyice yağlanması sağlanmalıdır.
8. Turbonun araca montajı tamamlandıktan sonra motor yaklaşık 1 dakika rölantide çalıştırılmalı ve kesinlikle ilk çalışma anında tam gaz verilmemelidir. Yaklaşık 10 dakikalık çalışmadan sonra turbo tekrardan göz kontrolü ile kontrol edilmelidir.
Turbo üniteleri birçok kereler kullanıcı hatalarından dolayı arızalanmaktadır:
. Aracın kontağı çevrildiği gibi gaza basılması
. Hava filtresinin geç değiştirilmesi
. Motor yağının geç değiştirilmesi
. Uygun olmayan motor yağı kullanılması
. Kalitesiz yakıt kullanılması
. Motorun aniden stop ettirilmesi
Turbo Montajı
1. Araç ve motor üretici firmalar dönemsel olarak motorlarında ve turbo tedarikçilerinde değişiklik yapmaktadır. Bundan dolayı turboşarj ünitesini araca monte etmeden önce doğru üniteyi monte ettiğinizi birebir kontrol ediniz.
2. Motorun emme ve egzoz manifold boruları ile yağ giriş ve çıkış boruları mutlaka kontrol edilmeli ve temizlenmelidir. Buralarda bulunabilecek yabancı bir cisim, ilk çalışma ile birlikte turbo ünitesine hasar verecektir.
3. Aracın hava filtresi yenisi ile değiştirilmelidir.
4. Contaların temas yüzeylerini tam karşıladığı kontrol edilmelidir. Yüzeylere sıvı conta kesinlikle sürülmemelidir.
5. Aracın yağ filtresi ve yağı mutlaka değiştirilmelidir. Motorda kullanılan yağ mutlaka araç üreticisinin istediği standartları karşılamalıdır. Motor çalıştırıldıktan sonra aracın yağ basıncı mutlaka fabrika üretim değerlerinin içerisinde olmalıdır.
6. Aracın egzoz manifoldu mutlaka kontrol edilmeli, çatlak olması durumunda değiştirilmelidir. Aynı şekilde turbonun montajı için kullanılan cıvatalarda uzamış veya yıpranmış olanları da değiştirilmelidir.
7. Turbo ünitesi motora monte edilmeden mutlaka bir miktar yağ konularak yağlanmalı ve mil yağ konulmuş durumda iken birkaç tur çevrilerek, yatakların iyice yağlanması sağlanmalıdır.
8. Turbonun araca montajı tamamlandıktan sonra motor yaklaşık 1 dakika rölantide çalıştırılmalı ve kesinlikle ilk çalışma anında tam gaz verilmemelidir. Yaklaşık 10 dakikalık çalışmadan sonra turbo tekrardan göz kontrolü ile kontrol edilmelidir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder